créer de l'espace
pour la communicationles hommesla créativitéles idéesvous

Conceptsubsidie TAB Pauzelandschappen Vilvoorde

De ruimtelijke structuur van Vilvoorde wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van ‘pauzelandschappen’: gaten in het ruimtelijk weefsel die vragen op een passende invulling. Soms voelen verlaten fabriekspanden, in onbruik geraakte militaire sites of braakliggende terreinen als smet op het blazoen van een stad. En toch hebben ze enorm veel potentieel. Vilvoorde zocht naar manieren om Tijdelijk Anders Bestemmen (TAB) in te bedden in haar ruimtelijke stadsontwikkeling. In een conceptstudie experimenteerde Vilvoorde vervolgens op de Asiat-site, een voormalig militair domein, met TAB.

Activeren van pauzelandschap als hefboom

Concrete toekomstperspectieven van pauzelandschappen zoals verlaten fabriekspanden zijn soms moeilijk in te schatten. Pauzelandschappen bevinden zich vaak lang in een tussenfase, waarbij er nauwelijks activiteit is. Vilvoorde zette in dit traject concrete stappen richting de activatie van pauzelandschappen. Via de conceptsubsidie stadsvernieuwing ‘Tijdelijk anders bestemmen’ liet Vilvoorde de mogelijkheden van verschillende sites door een multidisciplinair team onderzoeken. Vervolgens prikkelde de stad met tijdelijke invullingen de eigenaars en omwonenden.

Common Ground bood praktische, procesmatige ondersteuning en stimuleerde het draagvlak voor de tijdelijke bestemming door een ruime groep mensen bij het proces te betrekken. Activatie van een gepauzeerde plek vergt immers herverbinding met het aanwezige maatschappelijk weefsel én een gedegen socio-economische inbedding.

We combineerden een creatieve met een strategische blik. Vanuit de inbreng van eigenaars en bewoners formuleerden we inhoudelijk advies: we ontwikkelden concepten en startbeelden waarin we de sociale en de ruimtelijke dimensie met elkaar vervlochten. Zo kwamen we tot een hands-on-aanpak die kaderde in een ruimere strategie. We hielden immers ook steeds de ruimere context van de strategische beleidskeuzes mee in het vizier. Zo onderzochten we bijvoorbeeld hoe Vilvoorde het tijdelijk anders bestemmen van pauzelandschappen kan integreren en inzetten bij de stedelijke ontwikkeling van de stad. De activering van een pauzelandschap vormt dan een concrete hefboom voor het beleid.

Verbeelding prikkelen

Het onderzoekstraject bestond uit drie fases: een potentiescan, draagvlakstimulatie en tijdelijke beleving. Een potentiescan bracht de pauzelandschappen van Vilvoorde in kaart en toetste het potentieel van de locaties aan de beoogde ontwikkelingsdynamieken van de stad. Dit alles gebeurde in nauw overleg met de site-eigenaars, o.a. door middel van analyse, deskresearch en Mind Opening dialogues. Voor zes ‘beschikbare’ sites werd een verbeeldingsoefening gemaakt. In een matrix brachten we ook verschillende parameters zoals engagement, beschikbaarheid, types van stadsdynamieken en prototypische scenario’s voor verschillende soorten ontwikkeling samen. Op basis hiervan besliste Vilvoorde om het proces verder toe te spitsen op de Asiat-site, een voormalig militair domein van 6 hectare met hangars, kantoor- en opslagruimte.

Het luik draagvlakstimulatie deelden we op in drie subfases: (1) ontsluiten, (2) initiëren en (3) compileren. In de fase van de ontsluiting trachtten we de site met zijn omgeving te verbinden. We lanceerden een stadmakersoproep en vonden zo ondernemende mensen die hun schouders mee onder het project wilden zetten. Er stroomden een vijftigtal concrete voorstellen binnen. Met die groep gingen we een traject aan. Aan de hand van startbeelden die o.a. nieuwe vormen van toegankelijkheid en doorwaadbaarheid toonden, gingen we gesprekken over mentale en fysieke belemmeringen aan. Zo prikkelden we de verbeelding.

Pioneren

Alles kwam uiteindelijk samen in ‘De Zomer van Asiat’. In de fase van tijdelijke beleving kwam de site echt tot leven. Het was een schot in de roos. Een toegankelijke koffiebar die werd uitgebaat door mensen met autisme fungeerde als poort naar de site. Zo zochten én vonden we connectie met de buurt. Er was ook een zomerbar die elk week door een andere stadsmaker werd uitgebaat, waardoor het nevenprogramma telkens een andere vorm aannam. Week na week wisselde het programma. Er was o.a. een kinderboerderij, een lokale boerenmarkt, een strandcocktailzone met dj’s en skate contest. Zo toonden we steeds andere vormen van gebruik. Verder was er op de site ruimte voor workshops, muziek, straattheater, marktjes, jeugdkampen, sporttornooien en evenementen zoals een feestelijke opening, een fuif en een foodtruckfestival. En er werd ook veel spontaan gepicknickt in de tuinhal. Missie geslaagd!

Complementair met deze actiegerichte aanpak was er ook ruimte voor reflectie, voor het uitbouwen van een proces dat als leidraad kan dienen bij toekomstige projecten. Het proces in Vilvoorde vormt zo een waardevolle ervaring die ons toelaat gelijkaardige trajecten uit te zetten om andere pauzelandschappen te activeren, in Vilvoorde en ver daarbuiten.

Projectpaspoort

Project: Conceptstudie Tijdelijk Anders Bestemmen (TAB)

Opdrachtgever: Stad Vilvoorde, Stedenbeleid Vlaanderen

Thema: stadsontwikkeling

Expertiseveld: sociaal-ruimtelijke dynamieken

Periode: 2016-2019

Partners: 51N4E